Menu
Nasza ścieżka edukacyjna z łąką kwietną w Jaroszowicach to nowe, zachwycające miejsce, które zaprasza do eksploracji i odkrywania piękna przyrody. Teraz każdy może tu pogłębiać swoją wiedzę o roślinach i przyrodzie, a wszystko to odbywa się w magicznym otoczeniu malowniczych krajobrazów. Spacerując po trasie ścieżki, można podziwiać różnorodność kwiatów miododajnych, które przyciągają pszczoły, motyle i inne zapylacze. To nie tylko piękne widoki, ale także okazja do zrozumienia, jakie znaczenie mają te rośliny dla ekosystemów i jak są ważne dla naszego środowiska.
DRZEWA \ KRZEWY
DEREŃ
Jest wysokim i szerokim krzewem dorastającym do 10 m wysokości, który w starszym wieku przypomina pokrojem drzewko. Wytwarza jajowatoeliptyczne liście zaostrzone na wierzchołku, z obu stron zielone i pokryte (zwłaszcza w młodości) włoskami. Roślina kwitnie przed rozwojem liści pod koniec III lub na początku IV. Drobne, złocistożółte kwiaty zebrane są w kuliste kwiatostany. Owoce to owalne czerwone pestkowce, które w pełnej dojrzałości (IX-X) są bardzo smaczne i wykorzystywane na przetwory, m.in. konfitury, soki i nalewki. Dereń preferuje żyzne gleby z dodatkiem wapnia oraz słoneczne stanowiska, najlepiej o wystawie południowej. Jest odporny na mróz. Roślin nie należy ciąć wiosną, gdyż „płaczą”. Najprostszym sposobem rozmnażania jest siew nasion. Jeśli są one zebrane wcześniej (VIII) można je wysiewać bezpośrednio do gruntu, a jeśli później – wymagają stratyfikacji. Nasiona umieszcza się na głębokości 2-3 cm w glebie. Siewki należy chronić przed przymrozkami, a młodym roślinom zapewnić dostateczną ilość wody w podłożu, gdyż są wrażliwe na jej niedobór. Zalecana rozstawa to 3 × 3 m.
KATALPA
Należy do atrakcyjnych drzew ozdobnych osiągających 10-15 m wysokości. Rośliny wytwarzają szeroką, kulistą koronę. Ich liście są duże (10-25 cm długości), szerokojajowate, na szczycie zaostrzone. Po roztarciu nieprzyjemnie pachną, wiosną bardzo późno rozwijają się na drzewach.
Podczas kwitnienia (VI-VII) pojawiają się duże (do 20 cm długości lub dłuższe), wzniesione do góry wiechowate kwiatostany. Kwiaty cechują się dwuwargową, białą koroną, która wewnątrz posiada rysunek utworzony z fioletowych kropek i żółtych smug wskazujących pszczołom drogę do nektaru.
Surmia jest rośliną światłolubną i ciepłolubną, preferuje stanowiska osłonięte od wiatru. Wykazuje tolerancję w stosunku do gleby – może rosnąć zarówno na podłożach żyznych i świeżych, jak również suchych i piaszczystych. Rośliny znoszą warunki miejskie, gdyż nie są wrażliwe na zanieczyszczenie powietrza. Podczas surowych zim, przemarzają. Źle reagują na przesadzanie z uwagi na grube, słabo wykształcone korzenie. Surmię można rozmnażać z nasion (wyjętych z dojrzałych owoców) wysiewanych wiosną (nie wymagają stratyfikacji) np. do zimnego inspektu.
KLON TATARSKI
Jest niewielkim drzewem lub wysokim krzewem dorastającym do 10 m wysokości. Wytwarza szeroką, gęstą i nisko osadzoną koronę. Jego liście są szerokojajowate, wrębne lub nieznacznie klapowane o długości do 10 cm. W drugiej połowie V, po rozwoju liści rozpoczyna się kwitnienie trwające ponad 2 tygodnie. Najwięcej zbieraczek pyłku obserwuje się w godzinach południowych. Wydajność pyłkową oszacowano na 11-27 (średnio 18) kg/ha. Roślina może być też źródłem spadzi.
Klon tatarski cechuje się niewielkimi wymaganiami glebowymi, jest odporny na mróz i bardzo wytrzymały na suszę. Preferuje żyzne, świeże, próchniczne gleby o odczynie zbliżonym do obojętnego. Najprostszym sposobem rozmnażania jest wysiew nasion jesienią na rozsadnik.
Można także nasiona dołować lub stratyfikować i wysiewać wiosną. Siewki należy przesadzić do szkółki, a po 2 latach młode drzewka można wysadzić na miejsce stałe.
GLEDICZJA TRÓJCIERNIOWA
Ojczyzną glediczji jest Ameryka Północna, zaś w Europie jest uprawiana od 1700 r., głównie jako drzewo parkowe. Dorasta do 30 m wysokości, formując szeroką i luźną koronę.
Cechą charakterystyczną rośliny są długie (do 20 cm), trójdzielne lub wielokrotnie rozgałęzione ciernie, które wyrastają także na starszych gałęziach oraz bezpośrednio z pnia (ciernie są przekształconymi pędami bocznymi). Strąki wykorzystywane były także jako pasza dla zwierząt. Ciężkie, bardzo twarde i odporne na gnicie drewno stosowano na podkłady kolejowe. Z uwagi na ciekawą kolorystykę (zewnętrzny biel jest żółty, wewnętrzna twardziel – brunatnoczerwona) jest ono także cenione w stolarstwie. Liście wykazują trujące właściwości. Iglicznia jest bardzo chętnie oblatywana przez pszczoły zbierające nektar i pyłek. W ciągu życia jeden kwiat produkuje 4,9-5,3 mg nektaru, w którym zawartość cukrów wynosi 0,28-0,31 mg. Roślinę rozmnaża się z nasion wysiewanych wiosną do inspektu lub szklarni. Przed siewem należy moczyć nasiona w ciepłej wodzie (~60°C) przez 2 godz. lub sparzyć je. Można też uszkodzić łupinę nasienną za pomocą papieru ściernego. Na miejsce stałe zaleca się przesadzanie młodych roślin w okresie wiosennym. Obfite kwitnienie obserwuje się po 12-15 latach.
IRGA BŁYSZCZĄCA
Jest wyprostowanym, gęstym i silnie rosnącym krzewem osiągającym 2-3 m wysokości. Często uprawia się go na żywopłoty. Jajowate liście rośliny o długości 2-7 cm mają ostro zakończony wierzchołek oraz błyszczącą, ciemnozieloną górną powierzchnię blaszki. Wiosną liście bardzo wcześnie się rozwijają, jesienią zaś ładnie się przebarwiają. Niewielkie, białe kwiaty z różowymi plamkami na koronie pojawiają się w V-VI. Kwiaty zawierają wiele pręcików i jeden słupek, z którego po przekwitnięciu powstaje jabłkowaty, czarny owoc. Kwiaty są bardzo chętnie oblatywane przez pszczoły praktycznie przez cały dzień. W sprzyjających warunkach pogodowych wydzielanie nektaru jest bardzo obfite, o czym można się przekonać, potrącając gałązkę – wówczas nektar wykapuje z kwiatów. Starszych krzewów nie należy przesadzać, gdyż źle znoszą ten zabieg. Jeśli się sadzi młode rośliny, najlepiej, aby miały bryłę korzeniową. Można też rozmnażać rośliny z sadzonek zielnych sporządzanych w VI.
BYLINY
KROKUS (szafran wiosenny)
Jest jednym z najwcześniej zakwitających gatunków, jeszcze spod warstwy śniegu. Na stanowiskach naturalnych porasta niżej położone łąki górskie. Bardzo często sadzony jest w celach dekoracyjnych w ogrodach przydomowych i parkach. Znamiona zawierają żółty barwnik krocynę, stosowaną do farbowania tkanin (1 g szafranu zabarwia na żółto 100 l wody!), wyrobów cukierniczych, napojów alkoholowych i kosmetyków. Na właściwości barwierskie szafranu wskazuje arabskie słowo zaferán = żółty, od którego wywodzi się nazwa rośliny. W dawnej Polsce roślinę wykorzystywano do barwienia bab wielkanocnych, a także doprawiania sosów i mięs. Po przekwitnięciu kwiatu powstają owoce typu torebki. Nasiona są rozsiewane przez mrówki. Kwiaty szafranu stanowią świetne źródło wczesnowiosennego pyłku, dostarczanego w znacznych ilościach, oraz produkują nektar. O dużym zainteresowaniu pszczół kwiatami krokusa świadczy fakt, iż na 1 m² kwitnącej rabaty może pracować jednocześnie 24 robotnic. W kolejnym roku u podstawy bulwy macierzystej wyrastają bulwy potomne, które służą do rozmnażania. Stara bulwa stopniowo jest zużywana i z czasem obumiera. Chcąc wykorzystać bulwy potomne jako materiał rozmnożeniowy należy wykopać rośliny w VI, wysuszyć w temp. powyżej 20°C, a następnie bardzo ostrożnie oddzielić nowe bulwki, a we IX wysadzić je do gruntu. Roślinę można też rozmnażać przez wysiew nasion.
LAWENDA WĄSKOLISTNA
Jest wiecznie zieloną rośliną o charakterystycznym zapachu. Wykształca głęboki system korzeniowy (do 2 m długości) oraz filcowato owłosione, rozgałęzione łodygi z lancetowatymi lub równowąskimi liśćmi o podwiniętym brzegu. Kwiaty zebrane są na szczycie pędów w kłosokształtne kwiatostany. Ich korona jest dwuwargowa, niebieskofioletowa o długości 8-12 mm. Kielich cechuje niebieska barwa oraz duże zagęszczenie włosków gruczołowych produkujących olejek eteryczny. Kwitnienie zaczyna się w VI i trwa do VIII. Po przekwitnięciu zaleca się przycinanie roślin – wówczas się rozkrzewią i będą obficiej kwitły. Krystalizując, tworzy delikatne kryształy. Sto kwiatów lawendy dostarcza 3,23 mg pyłku, co w przeliczeniu na 1 ha daje około 15 kg pokarmu białkowego. Obnóża cechują się pomarańczowym kolorem. Lawenda najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych, ciepłych, o wystawie południowej. Podczas mroźnych, bezśnieżnych zim może przemarzać, dlatego zaleca się jej okrywanie na zimę. Preferuje gleby średnio zwięzłe, przepuszczalne, żyzne, ciepłe i zasobne w wapń.
Rozmnaża się z nasion wysiewanych na rozsadniku późną jesienią lub wczesną wiosną pod osłonami po wcześniejszej stratyfikacji (w wilgotnym piasku przez 1,5-2 miesiące w temperaturze 0-3°C).
Innym sposobem jest rozmnażanie wegetatywne przez podział starszych egzemplarzy lub sadzonki wierzchołkowe pozyskiwane przez odcinanie pędów (i ukorzenianie ich w inspektach lub pod osłonami) lub kopczykowanie (egzemplarze mateczne przycięte na wysokość 10-15 cm przysypuje się ziemią na około rok, po czym wiosną rozgarnia się kopczyk i odcina ukorzenione sadzonki).
RUDBEKIA
Ojczyzną rudbekii są wschodnie stany USA, do Europy zaś została sprowadzona w XIX w. w celach ozdobnych. Roślina wykształca liczne, w górze rozgałęzione łodygi osiągające 30-120 cm wysokości. Liście są podługowato-jajowate o długości do 10 cm, dolne ogonkowe, górne siedzące.
Kwiaty rurkowate rudbekii dostarczają pszczołom nektaru i pyłku. Są chętnie oblatywane praktycznie przez cały dzień. Z pyłku robotnice tworzą żółte obnóża. Brak jest szczegółowych danych dotyczących wartości pożytkowej rośliny w warunkach Polski, natomiast w USA czasami uzyskuje się nawet miód towarowy, który ma żółtobursztynową barwę i intensywny, ale nie wszystkim konsumentom odpowiadający smak. Rudbekia dobrze rośnie na żyznych, przepuszczalnych i dostatecznie wilgotnych glebach, choć daje sobie także radę na słabszych podłożach. Dobrze znosi suszę, natomiast przy chłodnej i deszczowej pogodzie gorzej kwitnie. Lubi stanowiska słoneczne. Rozmnaża się przez nasiona wysiewane wprost do gruntu (w rozstawie 30 × 35 cm) lub na rozsadnik. Rośliny dają też samosiewy.
PRZETACZNIK
Przetacznik występuje w zaroślach, na wilgotnych łąkach i nad brzegami wód, jest także uprawiany w calach dekoracyjnych. Rośliny dorastają do 40-120 cm wysokości. Łodygi są wzniesione, w górze nagie, dołem szaro owłosione. Liście dolne mają lancetowaty lub jajowaty kształt, są zaostrzone i brzegiem piłkowane. Do ich wyglądu nawiązuje polska i łacińska nazwa gatunkowa (łac. longus = długi, fólium = liść). Niebieskofioletowe kwiaty zebrane są na szczycie pędu w wydłużone grono.
Korona kwiatów jest dwuwargowa. Kwitnienie trwa od VI do VIII. Owoc stanowi torebka. Łacińska nazwa rodzajowa rośliny nawiązuje do Weroniki, która swą chustą otarła twarz Jezusa podczas drogi na Golgotę.
Pszczoły zbierają z kwiatów przetacznika nektar i pyłek. Wydajność miodowa wynosi powyżej 100 kg/ha, zaś na żyznych łąkach Ukrainy może dochodzić do 300 kg/ha. Z pyłku robotnice formują żółtokremowe obnóża. Przetacznik najlepiej rośnie na glebach cięższych i podmokłych oraz na słonecznych i półcienistych stanowiskach. Rozmnaża się przez podział, sadzonki wierzchołkowe pobierane w IV-V lub przez wysiew nasion wprost do gruntu w IV-VI.
LUBCZYK
Tradycja uprawy lubczyku w Europie sięga VIII w. Roślina wykształca żeberkowaną, pustą w środku, w górze silnie rozgałęzioną łodygę, dorastającą do 1,2 m wysokości.
Liście mają podwójnie pierzastą blaszkę. Drobne, pachnące kwiaty (pszczoły ponoć lubią ich zapach) o niewyraźnym kielichu i zielonkawożółtej, pięciopłatkowej koronie, zebrane są w baldachy na szczytach łodyg. Elementy generatywne stanowi 5 pręcików i jeden słupek, którego zalążnię otacza pierścień tkanki nektarnikowej. Kwitnienie jednego kwiatostanu trwa około 6-8 dni. We wszystkich organach rośliny występuje olejek lotny nadający roślinie bulionowy zapach i smak. Owocem jest podwójna rozłupnia. Korzenie i liście znalazły zastosowanie jako przyprawa kuchenna. Rośliny najlepiej rosną na stanowiskach ciepłych i słonecznych. Preferują gleby lekkie, przepuszczalne, zasobne w wapń i próchnicę, dostatecznie wilgotne. Lubczyk można rozmnażać przez podział lub nasiona. Najlepiej wysiewać je zaraz po zbiorze w VIII lub jesienią (gdyż szybko tracą siłę kiełkowania) wprost do gruntu lub na rozsadnik czy pod osłony. Zalecana rozstawa to 40-60 × 50 cm.
JEŻÓWKA
Pochodzi z Ameryki Północnej, zaś do Europy dotarła dopiero na początku XX w., kiedy zaczęto ją uprawiać w celach dekoracyjnych i leczniczych. Łodygi jeżówki są wzniesione, do 1 m wysokie, słabo rozgałęzione, z rzadka ulistnione. Rośliny tworzą kępy. Liście są sztywne, jajowatolancetowate, ząbkowane lub piłkowane, szorstko owłosione. Kwiaty tworzą atrakcyjne, koszyczkowate kwiatostany o średnicy 8 cm wyrastające pojedynczo na szczycie pędu. Składają się one z zewnętrznych, różowopurpurowych (stąd łacińska nazwa gatunkowa purpurea), rzadziej białawych (liczne odmiany tego gatunku mogą mieć również kwiaty w różnych odcieniach czerwieni i różu) 10-20 kwiatów języczkowatych, często odchylonych do dołu.
Środek koszyczka wypełniają żółtobrązowe kwiaty rurkowate osadzone na bardzo wypukłym osadniku kwiatostanowym. Można także wiosną oddzielać sadzonki korzeniowe i sadzić w doniczkach, a późną wiosną wysadzić na miejsce stałe w rozstawie 40 × 60 cm. Jeżówka purpurowa należy do krótkowiecznych bylin, dlatego co 3-4 lata zaleca się odmładzanie starszych egzemplarzy przez podział i przesadzenie na inne miejsce.
KOCIMIĘTKA
Jest rośliną o mocno rozgałęzionych, płożących się pędach dorastających do 30 cm wysokości. Drobne, sercowatojajowate liście o karbowanopiłkowanym brzegu wyrastają po dwa naprzeciw siebie.
Cała roślina pokryta jest srebrnoszarymi, gęstymi włoskami oraz odznacza się silnym, charakterystycznym aromatem, szczególnie lubianym przez koty (które lubią się wylegiwać w sąsiedztwie roślin lub wręcz kłaść na nie) – do czego nawiązuje polska nazwa rodzajowa rośliny.
Zapach nie dla wszystkich zwierząt jest miły – podobno ma odstraszać muchy, komary i kleszcze. Kwiaty kocimiętki zebrane są w gęste nibyokółki, kwitną w V-VI a po jedno- lub dwukrotnym przycięciu kwitnienie przedłuża się do IX. Kwiaty są drobne, lawendowoniebieskie o wargowej budowie.
Dolna część korony nazywana wargą dolną stanowi lądowisko dla owadów, tutaj też widoczne są wskaźniki nektaru w postaci barwnych kropek. Owocem jest czterodzielna rozłupnia.
Kocimiętka jest bardzo chętnie odwiedzana przez pszczoły – średnio na 1 m2 zwartego łanu obserwuje się 14 jednocześnie pracujących zbieraczek. Wydajność miodowa wynosi około 150-200 kg/ha. Robotnice zbierają z kwiatów także pyłek, z którego formują białawe obnóża. Wydajność pyłkową oszacowano na około 13 kg/ha. Kocimiętka Faassena jest mało wymagająca, jednak najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych i suchych. Preferuje przepuszczalną, umiarkowanie suchą lub lekko wilgotną glebę.
MIODUNKA
Naturalne stanowiska miodunki plamistej w Polsce to zachodnia część Niżu, gdzie stanowi składnik runa w lasach liściastych i mieszanych, w zaroślach i parkach. Roślina posiada długie, rozgałęzione kłącze, z którego wyrastają ulistnione łodygi o wysokości 10-30 cm. Liście łodygowe są siedzące (nie mają ogonków liściowych), zaś odziomkowe o długich ogonkach są zebrane w rozetę. Zazwyczaj latem na ich powierzchni widoczne są białe plamy, stąd nazwa plamista. Obecność tych przebarwień była zapewne przyczyną, dla której już od wczesnego średniowiecza roślinę stosowano przy chorobach płuc. Również łacińska nazwa rodzajowa wywodząca się od słowa pulmo = płuco wskazuje na zastosowanie rośliny w leczeniu tego organu. Obecnie wykorzystanie miodunki w fitoterapii jest ograniczone ze względu na wykrycie w jej organach szkodliwych związków. W III-V na roślinie pojawiają się lejkowate kwiaty, początkowo różowoczerwone, z czasem zmieniające barwę na niebieskofioletową, zebrane w szczytowe kwiatostany. W dawnej Anglii roślina wykorzystywana była jako przyprawa kuchenna. Kwiaty dostarczają pszczołom głównie nektaru i znacznie mniej pyłku. Nektar zawiera przeciętnie 32% cukrów. Jeden kwiat produkuje w ciągu doby 0,4-0,45 mg cukrów. Wydajność miodową oszacowano na 35-60 kg z 1 ha. Pyłek wytwarzany jest przez 5 pręcików zamkniętych w rurce korony. Robotnice mogą z niego korzystać (formują jasnożółte obnóża), lecz stanowi on niewielki pożytek..
BLUSZCZ
W stanie naturalnym można spotkać gatunek w cienistych lasach liściastych, często też sadzony jest w celach dekoracyjnych. Dobrze rośnie po północnej stronie drzew i murów. Jest długowiecznym (kilkaset lat), samoczepnym pnączem wytwarzającym dwojakiego rodzaju pędy. U młodych osobników są one długie i elastyczne (10-20 m długości), ścielą się po ziemi lub wspinają na podpory za pomocą korzeni czepnych. Od nich wywodzi się łacińska nazwa rodzajowa rośliny pochodząca od greckiego słowa hédera = siedzenie, umocowanie. Natomiast dojrzałe egzemplarze wytwarzają krótkie, wyprostowane i sztywne pędy kwiatowe, które odstają od podpór, gdyż nie posiadają korzeni czepnych. Liście bluszczu cechują się żywo zieloną barwą, są skórzaste, zimozielone oraz dwupostaciowe: na pędach płonnych (niekwitnących) 3-5-klapowane, na pędach kwiatowych całobrzegie, jajowate lub w kształcie rombu. Bluszcz nie ma specjalnych wymagań glebowych, jednak najlepiej rośnie na podłożach lekko wilgotnych lub wilgotnych, próchnicznych, gliniastych i świeżych. Znosi warunki miejskie i wiatr. W fazie młodocianej dobrze rośnie w cieniu, lecz do zakwitnięcia wymaga dużo światła (kwitnie wysoko w konarach drzew, na które się wspina). Podczas mroźnych zim może przemarzać, zwłaszcza pędy wspinające się. Ponieważ bluszcz nie traci liści, przed zimą zaleca się jego obfite podlanie.
FIRLETKA
Roślina występuje na wilgotnych i podmokłych łąkach, torfowiskach oraz w zaroślach, tworząc duże skupienia. Na stanowiskach nad dużymi rzekami uważana jest za dobry wskaźnik zasięgu wylewu.
Wytwarza wzniesioną łodygę o wysokości do 80 cm, z której parami wyrastają lancetowate liście. W dolnej części łodygi liście zebrane są w różyczkę. Zarówno na łodydze, jak i liściach występują delikatne włoski. Często na pędach żerują pieniki (pluskwiaki)) – ich obecność można rozpoznać po białej pianie, wewnątrz której rozwijają się larwy, nazywanej w gwarze ludowej kukułczą śliną. Firletka najlepiej rośnie na glebach gliniastych i ilastych, wilgotnych. Można ją rozmnażać przez wysiew nasion, które kiełkują zaraz po dojrzeniu oraz przez podziemne rozłogi.
Roślina kwitnie w V-VII, tworząc wierzchotkowaty kwiatostan. Płatki korony mają różowy, rzadziej biały kolor, są silnie powcinane a dołem wydłużone w tzw. paznokieć. Kwiaty firletki dostarczają nektaru i pyłku. Pojedynczy kwiat żyje 5,5-6 dni. Nektar zbiera się na dnie rurki kielicha o głębokości 8-10 mm, a przy sprzyjającej pogodzie podnosi się na taką wysokość, że jest dostępny dla pszczół. Wydajność miodowa wynosi 60 kg/ha.
Z pyłku robotnice mogą formować popielatobeżowe obnóża, choć raczej rzadko to czynią. Pyłek zawiera około 45% białka. Wydajność pyłkowa została oszacowana na 3 kg z 1 ha.
NAPARSTNICA
W pierwszym roku uprawy roślina wykształca rozetę przyziemnych, długoogonkowych liści o jajowatym kształcie. Natomiast w kolejnym sezonie wegetacyjnym wyrasta pojedynczy, sztywny, ulistniony pęd kwiatostanowy o długości do 1,5 m zakończony groniastym kwiatostanem.
Liście łodygowe są jajowatolancetowate o krótkim ogonku lub siedzące. Wszystkie liście mają karbowany brzeg, z wierzchu są krótko owłosione a od spodu pokryte szarym kutnerem. Duże, zwisające, najczęściej różowopurpurowe kwiaty ustawione są na osi kwiatostanu jednostronnie, wskazując południe lub kierunek maksymalnego padania światła. Nektar może powodować lekkie odurzenie pszczół. Jeden kwiat produkuje 1,8-10 mg cukrów w nektarze. Wydajność miodowa wynosi do 180-200 kg/ha. Miód z naparstnicy prawie nie krystalizuje oraz jest przezroczysty niemal jak woda. Jeden kwiat może wytworzyć 5,3 mg pyłku, z którego robotnice formują szarożółte obnóża. Wydajność pyłkową z 1 ha oceniono na 10-30 kg. Roślina lubi przepuszczalne, próchniczne i średnio wilgotne gleby. Rozmnaża się z nasion wysiewanych w V-VI na rozsadnik lub do inspektu. Siewki wymagają pikowania. Młode rośliny wysadza się na miejsce stałe z bryłką ziemi w VIII lub wiosną w rozstawie 30 × 40 cm.
SASANKA ZWYCZAJNA
Sasanka zwyczajna, podobnie jak wszystkie sasanki rosnące w Polsce, objęta jest ochroną gatunkową, lecz jako popularna roślina ozdobna uprawiana jest w wielu ogrodach przydomowych.
Nazwa Pulsatilla wywodzi się od słowa pulso, co oznacza uderzam, stukam, dzwonię, a odnosi się do dzwonkowatego kształtu kwiatów. Rośliny powstały z łez Afrodyty lub – jak podaje inna legenda – w miejscu, gdzie spadła ustrzelona przez myśliwego czarownica – stąd rośliny nazywane są miotłą Baby Jagi, brodą czarownicy lub wilczą łapą. Z urodą byliny związane są również inne ludowe określenia: wstydliwa panienka, futrzany zawilec, marficniok (z racji podobieństwa z liśćmi marchwi) lub kwiat Wielkanocy (z płatków sasanki otrzymywano zielony barwnik do farbowania pisanek). Gatunek bardzo łatwo rozmnaża się z nasion wysiewanych zaraz po zbiorze (często dochodzi też do samosiewów) do skrzynek lub na rozsadnik. Po wschodach rośliny należy przepikować a w VIII-IX wysadzić na miejsce stałe w rozstawie 30-40 cm. Kwitnienie rozpoczyna się wiosną kolejnego roku. Sasankę można też rozmnażać przez podział kęp, jednak rośliny często chorują i bardzo trudno się przyjmują.
ROZCHODNIK OKAZAŁY
Zgodnie z polską nazwą gatunkową jest to roślina o okazałych (dorastających do 50 cm wysokości), grubych, sztywnych i nierozgałęzionych łodygach. Liście są mięsiste i płaskie, brzegiem ząbkowane, tworzą okółki po 3 lub wyrastają naprzeciwlegle. Różowe (u odmian także bordowe), przyjemnie pachnące kwiaty zebrane są w płaskie, gęste kwiatostany o średnicy 10-15 cm. W jednym kwiatostanie zebranych jest ponad 200 kwiatów. Kwitnienie trwa od VIII do X. Owocem jest mieszek. Rozchodnik może stanowić uzupełnienie bazy pożytkowej w okresie późnoletnim i wczesnojesiennym. Kwiaty dostarczają nektaru i pyłku i są bardzo chętnie oblatywane przez pszczoły. W okresie najintensywniejszego oblotu owadów (około 12:00) na 1 m2 kwitnącego łanu w ciągu 1 minuty może jednocześnie pracować średnio 15 robotnic, natomiast na jednym kwiatostanie 3-4. Pojedynczy kwiat, w zależności od odmiany wydziela w ciągu życia 0,03-0,7 mg cukrów (w ciągu doby średnio 0,15 mg cukrów), których koncentracja w nektarze wynosi 30-80%. Wydajność miodowa może wahać się od 90 do 220 kg/ha. Z pyłku robotnice formują żółte obnóża. Rozchodniki mają małe wymagania i mogą być sadzone niemal na każdej glebie – nawet suchej i jałowej oraz w każdym miejscu – choć preferują stanowiska słoneczne. Rośliny bardzo łatwo się rozmnażają przez podział starszych egzemplarzy (od wiosny lub jesieni), sadzonki pędowe (sporządzane w III-IV) lub liściowe (pobierane w VIII-IX) a także siew nasion (III-IV).
BUDLEJA
Ten wysoki (2,5-3 m wysokości), rozłożysty krzew o luźnym pokroju pochodzi z Chin, gdzie tworzy zarośla na zboczach gór. Do Europy został sprowadzony w XIX w. w celach ozdobnych.
W warunkach klimatycznych Polski roślina wykształca pędy o długości 2,5-3 m, z których wyrastają lancetowate, drobno piłkowane liście okryte od spodu warstwą białego kutneru.
Dziesięć kwiatów wydziela w ciągu doby 2,8 mg nektaru zawierającego 0,7 mg cukrów, których koncentracja w nektarze wynosi około 30%. Pszczoły wizytujące kwiaty omżynu zbierają głównie nektar, pyłek rzadko. Krzew wymaga przepuszczalnych, świeżych i żyznych gleb oraz słonecznych stanowisk. Zimą często przemarza, lecz po przycięciu do zdrowej tkanki, odrasta. Przed zimą zaleca się okrycie dolnych części roślin, a wiosną silnie przycięcie krzewów (dzięki temu będą obficie kwitły) na wysokość kilku cm od ziemi. Rośliny można rozmnażać przez sadzonki wierzchołkowe.
KRZEWUSZKA
Charakteryzuje się łukowato przewieszającymi się pędami dorastającymi do 3 m wysokości. Kwitnie w V-VI, a także często powtarza kwitnienie pod koniec lata. Kwiaty o lejkowatej, różowej, purpurowej lub białej koronie, żyją średnio 6-8 dni. Na wewnętrznej powierzchni dolnego płatka widoczna jest pomarańczowa plamka sygnalizująca miejsce występowania nektaru, która podczas życia kwiatu zmienia barwę na czerwonokarminową. Pszczoły chętnie oblatują kwiaty krzewuszki, zbierając z nich nektar i pyłek. Pojedynczy krzew produkuje 30 g nektaru o średniej koncentracji cukrów wynoszącej 48%. Wydajność miodową oszacowano na 17 g z jednego krzewu. Z pyłku rośliny robotnice formują białe obnóża. Średnia wydajność pyłkowa z jednego krzewu wynosi 11 g. Rośliny nie mają dużych wymagań uprawowych. Najlepiej rosną na żyznych i świeżych glebach oraz na słonecznych stanowiskach. Podczas surowych zim mogą przemarzać, wówczas wiosną należy przyciąć pędy na granicy przemarznięcia. Krzewuszkę rozmnaża się z sadzonek półzdrewniałych pobieranych wczesnym latem.
MNISZEK LEKARSKI
Łacińska nazwa rodzajowa mniszka prawdopodobnie wywodzi się od arabskiego słowa tharakchakon, co tłumaczy się jako roślina o gorzkim smaku (mniszek zawiera gorzką taraksacynę) lub łacińskiego teraxis = choroba oczu, gdyż w przeszłości używano jej do leczenia chorób oczu. Polska nazwa rośliny ma związek z mnichami i wywodzi się od XVI-wiecznego caput monachi = głowa mnicha. Staropolskie określenie rośliny to fyffa, zaś popularne współczesne nazwy to męska stałość, mlecz lub dmuchawiec. Wydajność miodowa nie jest zbyt wysoka, gdyż wynosi około 20-45 kg/ha, ale o wiele cenniejszym pożytkiem jest pyłek (tak ważny w okresie wiosennym), z którego robotnice formują pomarańczowe obnóża o średniej wielkości. Masa pary obnóży wynosi 8,1-10,5 mg. Pyłek cechuje się średnią wartością odżywczą. Kolekcjonowanie pyłku jest najintensywniejsze w godzinach przedpołudniowych. Wydajność pyłkowa może osiągać do 300 kg/ha. Mniszek jest gatunkiem światłolubnym i azotolubnym. Nie ma specjalnych wymagań siedliskowych i może rosnąć na różnych typach gleb o różnym stopniu uwodnienia, choć najlepsze warunki do wzrostu i rozwoju znajduje na podłożach żyznych i dostatecznie wilgotnych. Bardzo łatwo rozmnaża się przez owoce rozwiewane przez wiatr na duże odległości oraz przez fragmenty korzeni.
NAGIETEK LEKARSKI
Roślina dorasta do 30-50 cm wysokości. Wykształca wzniesioną, kanciastą i często rozgałęzioną łodygę, z której wyrastają pary liści. Dolne liście są szerokołopatkowate, całobrzegie, górne lancetowate o ząbkowanym brzegu z sercowatą nasadą obejmującą łodygę. Część nadziemna rośliny jest lepko, gruczołowato owłosiona oraz wydziela charakterystyczny, niezbyt przyjemny zapach. Kwiaty tworzą w koszyczki o średnicy 2-5 cm wyrastające pojedynczo na szczytach łodyg. Listki okrywające dolną część kwiatostanu są zielone, szydlasto zaostrzone i orzęsione. Kwiaty języczkowate ułożone na obwodzie koszyczka cechują się żółtą lub pomarańczową barwą, osiągają długość 1,5-2 cm i to z nich powstają owoce. Kwiaty rurkowate wypełniające wnętrze kwiatostanu są płonne o czarnopurpurowym kolorze. Dziesięć kwiatów (w zależności od odmiany) produkuje 1,4-1,7 mg pyłku, zaś jeden kwiatostan 28-30 mg. Robotnice formują z pyłku żółte obnóża. Wydajność pyłkową oszacowano na 70-100 kg/ha. Nagietki odznaczają się niewielkimi wymaganiami, ale najlepiej rosną na stanowiskach słonecznych i ciepłych oraz średnio zwięzłych i żyznych glebach. Rozmnażać je można przez wysiew owoców (bo to one stanowią materiał siewny) w ilości 7-8 kg/ha w IV-VI wprost do gruntu, w rzędy co 30-40 cm. Po wschodach siewki należy przerwać, zostawiając między nimi odległość 15-20 cm. Rośliny dają też liczne samosiewy.
Źródło: www.pasieka24.pl