Miód lepiej chroniony przed fałszerstwem  

Niska jakość importowanego do Unii Europejskiej miodu rujnuje zaufanie konsumentów do tego produktu i jest jednym z powodów znaczącego spadku sprzedaży miodu w Polsce. Brak jasnej informacji na opakowaniach, dotyczącej pochodzenia oraz metod produkcji i przetwarzania, wprowadza konsumentów w błąd i wpływa negatywnie na producentów. Parlament Europejski opracował propozycje zmian, ograniczających oszustwa, m.in. system kontroli łańcucha dostaw miodu, umożliwiający śledzenie pochodzenia produktu.    

Produkty pszczele, a szczególnie miód, od najdawniejszych czasów cieszyły się zainteresowaniem człowieka. Właściwości prozdrowotne, jakimi się cechują, pozwalają na wykorzystane ich w profilaktyce wielu schorzeń. Jednak aby miód oraz inne produkty pszczele mogły wykazywać się skutecznym działaniem profilaktycznym, muszą charakteryzować się wysoką jakością, która pozwala zagwarantować ich biologiczną aktywność. Obecnie, w dobie „społeczeństwa świadomego”, widać narastające zainteresowanie produktami pszczelimi określanymi mianem super żywności, czyli żywności nieprzetworzonej pochodzenia naturalnego. To żywność bogata w składniki odżywcze lub biologicznie czynne, korzystnie działająca na organizm człowieka. 

Na przestrzeni ostatnich dekad miód stał się najbardziej znanym spośród wszystkich produktów pszczelich. Z roku na rok obserwujemy znaczący wzrost popytu na ten pszczeli surowiec. Wzrastające zapotrzebowanie rynku na miód spowodowało, że wiele podmiotów niezwiązanych bezpośrednio z branżą pszczelarską dostrzegło możliwość uzyskania znaczących zysków.

Chiński miód psuje rynek  

Widoczna przewaga popytu miodu nad jego podażą spowodowała wzrost importu tego surowca do Europy. Miód to wyjątkowy produkt, który niestety można bardzo łatwo zafałszować, a jednocześnie bardzo trudno na pierwszy rzut oka zidentyfikować jego autentyczność, dlatego zjawisko fałszerstwa miodów zaczęło przybierać na sile.

Jak wynika z raportu opublikowanego w marcu 2023r. przez COPA COGECA, europejską organizację zrzeszającą rolnicze związki zawodowe i organizacje spółdzielcze – w tym pszczelarskie, aż blisko 46% miodów importowanych do Europy to miody zafałszowane. Według raportu miód o wątpliwej jakości trafia do krajów Unii Europejskiej przede wszystkim z Chin. Takie zjawisko ma negatywny wpływ na rodzime pszczelarstwo, które nie jest w stanie konkurować cenowo z miodem importowanym, a także podważa wiarygodność europejskich pszczelarzy w oczach konsumentów.

Warto wspomnieć, że obecny stan prawny opisany w obowiązującej od ponad 20 lat  dyrektywie 2001/110/WE, określający jakość handlową miodu wprowadzanego na rynek UE i poszczególnych państw członkowskich, dalece odbiega od aktualnych możliwości ochrony rynku miodu przed fałszowaniem. Konieczne zatem stało się rozpoczęcie prac, prowadzących do zmiany niektórych zapisów wspomnianej dyrektywy miodowej w taki sposób, aby można było skutecznie ograniczyć zjawisko zafałszowania miodów.

Co się zmieni?  

Raport COPA COGECA opisujący stan europejskiego pszczelarstwa oraz europejski rynek miodu, stał się podstawą do rozpoczęcia w ramach Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi (AGRI), a w dalszej kolejności także Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (ENVI) działających w Parlamencie Europejskim, prac przygotowujących zmiany legislacyjne w zapisach dyrektywy miodowej.

W wyniku wielomiesięcznych prac w komisjach oraz licznych konsultacji został wypracowany zakres istotnych poprawek, przyjętych przez Parlament Europejski w tekście jednolitym, będącym dokumentem wyjściowym do dalszych negocjacji trójstronnych z Radą Europejską.

Najistotniejsze poprawki przyjęte przez PE, które pozwolą na ograniczenie zjawiska fałszowania miodu:

• Poprawka dotycząca wskazania kraju lub krajów pochodzenia w kolejności malejącej z przodu opakowania, z wartościami procentowymi, z tolerancją 5%.
• Poprawka dotycząca opakowań zawierających mniej niż 30g miodu mieszanego pochodzenia, gdzie kraje pochodzenia mogą być wskazane na etykiecie przy użyciu kodu kraju ISO3166 alfa2
• Poprawka dotycząca uprawnienia KE do przyjęcia aktów ustanawiających zharmonizowane metody określania autentyczności i dokładnego pochodzenia miodu. Metody laboratoryjne mają pomóc właściwym instytucjom państwowym w śledzeniu pochodzenia miodu.
• Poprawka nakładająca obowiązek oznaczania każdej partii miodu trafiającego na rynek kodem innym niż pszczelarza, który byłby powiązanym z systemem identyfikowalności, umożliwiającym właściwym organom państw członkowskich prześledzić cały łańcuch dostaw miodu aż do pszczelarza.

To jedna z najważniejszych poprawek – wprowadzenie systemu: Traceability – identyfikowalności. Wprowadzenie obligatoryjnego systemu identyfikacji pszczelarza oraz podmiotów wprowadzających miód do obrotu umożliwi tworzenie systemu śledzenia surowca w całym łańcuchu dostaw, co pozwoli znacząco ograniczyć proceder fałszowania miodu.

• Poprawka, w której określony zostaje dozwolony poziom filtracji miodów.

Mikrofiltracja miodów stanowi nadmierną ingerencję w naturalne właściwości miodu, zmniejsza widmo pyłku kwiatowego, pogarszając tym samym właściwości miodu. Utrudnia to ustalenie pochodzenia geograficznego miodu w systemie śledzenia surowca, co ułatwia proces jego fałszowania. Należy jednocześnie odróżnić mikrofiltrację, jako zakazany proces technologiczny, od cedzenia miodu przez sito podczas jego pozyskiwania.

• Poprawka, która zakazuje stosowania próżniowego procesu odparowania wody z miodu.

Proces próżniowego odparowywania wody z miodu powoduje jego degradację, poprzez obniżenie ilości związków aromatycznych i enzymatycznych. Ułatwia to proces fałszowania miodu.

Postęp i dynamika zmian zachodzących w codziennym życiu sprawiły, że pewne zapisy legislacyjne utraciły przymioty spełniające przypisane im cele i wymagają korekty lub zasadniczych zmian.

Korzyści dla pszczelarza

Choć proponowane zmiany mogą wzbudzać początkowo niepokój, to jednak po głębszej analizie można dostrzec ich wymierne korzyści. Nowe regulacje zapewnią:

• Budowanie jasnej strategii „od pola do stołu”
• Wzmacnianie wiarygodności pszczelarza jako producenta naturalnej, zdrowej żywności
• Ochronę i wzmacnianie znaczenia pszczelarstwa europejskiego oraz krajowego
• Wzmacnianie zasad zrównoważonej konkurencji
• Tworzenie przejrzystych zasad w zakresie rynkowego obrotu miodem i produktami pszczelimi
• Ochronę konsumentów miodu i produktów pszczelich przed wyrobami o wątpliwej jakości.
• Wyeliminowanie nieuczciwych praktyk w zakresie fałszowania miodu i produktów pszczelich.

Podejmowane działania mają na celu ochronę europejskiego pszczelarstwa, jak również wzmocnienie europejskiego rynku miodu i produktów pszczelich. Jednak przede wszystkim powinny chronić konsumentów, upatrujących w produktach pszczelich szansy na zdrowe życie.

Prace nad ostatecznym kształtem dyrektywy nie są zakończone. Kolejnym krokiem są rozmowy z rządami Unii Europejskiej w ramach negocjacji trójstronnych.

“Proponowane regulacje dotyczące zmian w dyrektywie miodowej 2001/110/WE”

Poprawki uwzględnione w tekście przyjętym przez Parlament Europejski do negocjacji trójstronnych.

Poprawki przyjęte w mandacie Rady Europejskiej do negocjacji trójstronny.